Interpelacja nr 6923

do ministra rozwoju i technologii

w sprawie mieszkań zakładowych

Zgłaszający: Sylwia Bielawska

Data wpływu: 10-12-2024

Szanowny Panie Ministrze,

do mojego biura poselskiego zwrócili się z prośbą o pomoc i interwencję mieszkańcy miasta Wałbrzycha zamieszkali w wynajmowanych przez nich lokalach mieszkalnych, które stanowią tzw. byłe mieszkania zakładowe. Są to lokale mieszkalne zlokalizowane w budynkach, które do początku lat 90. ubiegłego wieku stanowiły własność przedsiębiorstw państwowych, a następnie przeszły na własność innej osoby prawnej na podstawie art. 7 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o zasadach przekazywania zakładowych budynków mieszkalnych przez przedsiębiorstwa państwowe (w brzmieniu obowiązującym na dzień 8.02.1994 r.).

W przedmiotowej sprawie prezydent miasta Wałbrzycha, po uznaniu, że dane mieszkanie stanowi tzw. byłe mieszkanie zakładowe, przed wystąpieniem o uzyskanie finansowego wsparcia z Banku Gospodarstwa Krajowego SA na zakup tego lokalu, dokonuje oceny spełniania przez poszczególne osoby przesłanek wynikających z art. 3 ustawy z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych (Dz. U. 2024 poz. 304). Uznanie spełnienia tych przesłanek pozwala bowiem na zakwalifikowanie konkretnych osób jako uprawnionych do nabywania tzw. byłych mieszkań zakładowych po uzyskaniu przez gminę Wałbrzych finansowego wsparcia na jego zakup.

W związku z powyższym ustalono, że niektóre z osób faktycznie zamieszkujących w tych lokalach od momentu ich przyznania przez przedsiębiorstwo państwowe, nie mogą zostać uznane za spełniające przesłanki wynikające z ustawy. Tym samym gmina nie uzyska finansowego wsparcia na zakup tych lokali, a w konsekwencji nie będzie mogła zbyć tych lokali na preferencyjnych warunkach.

Poszczególne z przypadków, w których osoby zamieszkujące w lokalu stanowiącym tzw. byłe mieszkanie zakładowe, z przyczyn od nich niezależnych, nie mogą zostać uznane za spełniające wymogi wynikające z ustawy, wydają się być niezgodne z konstytucyjnymi zasadami sprawiedliwości społecznej. Z tych też przyczyn niezbędne stało się zwrócenie do Pana Ministra o zajęcie stanowiska w sprawie i przedstawienie go w formie odpowiedzi na interpelację.

Zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych (Dz. U. 2024 poz. 304), jeżeli przedmiotem finansowego wsparcia, o którym mowa w ust. 1 pkt 5 albo 6, są byłe mieszkania zakładowe, budynek mieszkalny z byłymi mieszkaniami zakładowymi albo udział we współwłasności budynku mieszkalnego, w którym znajdują się byłe mieszkania zakładowe, finansowego wsparcia udziela się pod warunkiem, że lokatorami tych mieszkań są:

1) osoby, które przed dniem 7 lutego 2001 r. były pracownikami przedsiębiorstwa państwowego lub spółki handlowej, w których Skarb Państwa był podmiotem dominującym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych;

2) zstępni, wstępni, małżonek lokatora, osoby przysposabiające lokatora i przysposobione przez niego oraz osoby, które pozostawały z lokatorem w faktycznym wspólnym pożyciu, zamieszkujące z lokatorem w chwili jego śmierci, którzy wstąpili w stosunek najmu po śmierci osób wskazanych w pkt 1.

Taki sposób sformułowania przesłanek, jakie muszą spełnić najemcy tzw. byłych mieszkań zakładowych, aby mogli ubiegać się o nabycie lokalu, wyklucza z katalogu ww. podmiotów niektóre osoby, które zamieszkiwały w ww. lokalach od wielu lat i nadal w nich zamieszkują. Z przyczyn losowych, od nich niezależnych, nie spełniają natomiast wymogów wynikających z art. 3 ust. 3 ww. ustawy. Wśród tych osób są m.in. małżonkowie tzw. osób uprawnionych, czyli byłych pracowników byłych przedsiębiorstw państwowych, którzy pozostali w zajmowanych lokalach mieszkalnych po ustaniu małżeństwa na skutek rozwodu.

Wykładnia literalna art. 3 ust. 3 pkt 2 ustawy o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych nie pozwala bowiem na objęcie dyspozycją tego przepisu byłych małżonków uprawnionego lokatora. Wskazany przepis prawa jako osobę uprawnioną do nabycia tzw. byłego mieszkania zakładowego definiuje bowiem wyłącznie małżonka lokatora. Za małżonka lokatora nie można natomiast uznać osoby pozostałej w lokalu po ustaniu małżeństwa na skutek rozwodu, nawet jeśli wstąpiła ona w stosunek najmu tego lokalu. Osoba ta, w dacie uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, nie jest już bowiem małżonkiem lokatora.

Tym samym, mimo iż „były małżonek lokatora“ zamieszkiwał w lokalu stanowiącym tzw. byłe mieszkanie zakładowe od momentu przyznania tego lokalu pracownikowi przedsiębiorstwa państwowego w czasie trwania małżeństwa, a na skutek zmiany przepisów prawa nie mógł nabyć tego lokalu na własność na mocy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa, również na mocy ustawy o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych nie może skorzystać z tego uprawnienia, tylko ze względu na fakt, że jego małżeństwo ustało na skutek rozwodu, a nie na skutek śmierci współmałżonka.

Za niespełniające wymogów wynikających z art. 3 ust. 3 ustawy uznaje się również osoby, które wprawdzie są najemcami tzw. byłego mieszkania zakładowego (jako np. zstępni uprawnionego lokatora), jednakże na skutek dokonania zamiany lokalu po śmierci uprawnionego na inny lokal stanowiący również tzw. byłe mieszkanie zakładowe są najemcami tzw. byłego mieszkania zakładowego innego niż to zajmowane przez pierwotnie uprawnionego lokatora. W ocenie organu gminy zamiana lokalu na inny wyklucza bowiem możliwość potwierdzenia spełnienia przez daną osobę przesłanek określonych w art. 3 ust. 3 ustawy o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych, co jest związane z brakiem tożsamości lokalu, którego dotyczy taki wniosek.

Mając na uwadze powyższe, uprzejmie proszę o udzielenie informacji w następującym zakresie:

1) Czy Ministerstwo Rozwoju i Technologii przewiduje i dopuszcza możliwość nowelizacji art. 3 ust. 3 ustawy o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych przez zastąpienie kropki po pkt 2 przecinkiem i dodanie pkt 3 w brzmieniu:

„3. były małżonek lokatora pozostały w lokalu po ustaniu małżeństwa lub jego zstępny, którzy zamieszkiwali z lokatorem w czasie trwania małżeństwa lokatora z byłym małżonkiem i wstąpili w stosunek najmu po ustaniu ich małżeństwa.“?

2. Czy Ministerstwo Rozwoju i Technologii przewiduje i dopuszcza możliwość nowelizacji art. 3 ustawy o finansowym wsparciu niektórych przedsięwzięć mieszkaniowych przez dodanie po ust. 4 ust. 5 w brzmieniu:

„5. Finansowego wsparcia w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 5 i 6, udziela się również gdy przedmiotem wsparcia jest byłe mieszkanie zakładowe, na które osoba uprawniona, określona w ust. 3, dokonała zamiany innego zajmowanego wcześniej byłego mieszkania zakładowego.“?

Z wyrazami szacunku

Sylwia Bielawska
Posłanka na Sejm RP