Interpelacja nr 4658

do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej

w sprawie dyskryminujących zapisów w programie „Samodzielność-Aktywność-Mobilność”

Zgłaszający: Sylwia Bielawska

Data wpływu: 06-09-2024

Szanowna Pani Minister!

Obecnie obowiązujące przepisy pozwalają, w ramach programu „Samodzielność-Aktywność-Mobilność”, moduł Mobilność osób z niepełnosprawnością, na ubieganie się w Państwowym Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych o dopłatę przy zakupie samochodu osobowego przez osoby niepełnosprawne, jeżeli spełnia ona następujące warunki:

1. Nie może poruszać się bez wózka inwalidzkiego i legitymuje się ważnym:

• orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji albo
• orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo
• orzeczeniem traktowanym na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych)
  • orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
  • orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS o niezdolności do samodzielnej egzystencji,
  • orzeczeniem o zaliczeniu do I grupy inwalidów,
  • osoby o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za niepełnosprawne, z tym że osoby, którym przysługuje zasiłek pielęgnacyjny, traktuje się jako zaliczone do znacznego stopnia niepełnosprawności;

1. Oświadczy, że nie sprzeda pojazdu dofinansowanego ze środków Programu przez okres co najmniej 60 miesięcy od dnia otrzymania dofinansowania.

Regulacja ta, zgodnie z zapisami programu, ma na celu „wzrost niezależności osób z niepełnosprawnością ruchową oraz ułatwienie im aktywności społecznej lub zawodowej poprzez zapewnienie dostępu do korzystania z samochodu osobowego. Dofinansowanie dotyczy części kosztów zakupu dostosowanego samochodu osobowego, tj. pojazdu, w którym dokonano technicznych dostosowań pod kątem indywidualnych potrzeb kierowcy lub pasażera z niepełnosprawnością wymagającą poruszania się na wózku inwalidzkim. Dostosowania powinny być wykonane w sposób, który umożliwia zajęcie miejsca kierowcy lub pasażera bez konieczności przesiadania się z wózka inwalidzkiego. Przy takim rozwiązaniu zarówno kierowca, jak i pasażer korzystają z dostosowanego samochodu podróżując na wózku inwalidzkim”.

Warunki szczegółowe programu wzbudzają duże kontrowersje, szczególnie wśród osób z niepełnosprawnością ruchową, które posiadają orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym. W większości przypadków są to osoby aktywne zawodowo, które pomimo niepełnosprawności i posiadanych schorzeń starają się być aktywne i samodzielne, nie korzystają na stałe z wózka inwalidzkiego, tylko wspomagają się np. kulami, czworonogiem itp., ale posiadanie samochodu jest im niezbędne w codziennej aktywizacji zawodowej oraz czynnościach wymagających przemieszczania się na dłuższych odcinkach np. w drodze z domu do pracy, na zakupy, do lekarza czy na rehabilitację.

W wielu rozmowach przeprowadzonych w moim biurze poselskim zwracano mi uwagę, iż tego typu zapisy dyskryminują w sposób jawny te osoby, które pomimo niepełnosprawności starają się być aktywne zawodowo. Podkreślano zwłaszcza pomijanie zapisów z Konwencji ONZ ds. niepełnosprawnych oraz fakt, iż tego typu przepisy wykluczają niejednokrotnie osoby z niepełnosprawnościami w stopniu umiarkowanym z rynku pracy, co może być jednym z powodów słabej aktywizacji zawodowej tej grupy osób.

Nierzadko posiadanie samochodu osobowego przez te osoby nie tylko znacznie ułatwia im codzienne funkcjonowanie, ale jest też podstawowym składnikiem ich sukcesów w walce z chorobą i wykluczeniem społeczno-zawodowym. Szybkie dojazdy do urzędów, zakładów opieki zdrowotnej czy zakładów pracy często oddalonych od miejsca zamieszkania, są możliwe tylko dzięki posiadaniu samochodu. Niestety niejednokrotnie z uwagi na stosunkowo niskie zarobki osób z niepełnosprawnościami samodzielne sfinansowanie zakupu samochodu nie jest możliwe i dlatego też ewentualność uzyskania dofinansowania jest przez nich oczekiwana.

W związku z powyższym zwracam się do Pani Minister z następującymi pytaniami:

1. Dlaczego w programie, którego celem jest rehabilitacja społeczna, zawodowa i lecznicza osób ze szczególnymi potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności, w module skierowanym do osób z niepełnosprawnością ruchową, zakładającym likwidację barier transportowych, wprowadzono zapisy eliminujące możliwość ubiegania się o dopłaty do zakupu samochodu osobowego przez osoby niepełnosprawne w stopniu umiarkowanym?
2. Czy ministerstwo planuje zmienić obowiązujące przepisy tak, aby osoby, które posiadają orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym, mogły ubiegać się o dopłaty do zakupu samochodu osobowego?

Z poważaniem

Sylwia Bielawska
Posłanka na Sejm RP