Szanowny Panie Ministrze,

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 8 października 2013 r. (sygn. akt SK 40/12) orzekł, że art. 70 § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, w brzmieniu obowiązującym w okresie od 1 stycznia 1998 r. do 31 grudnia 2002 r., przewidujący, że „nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką, jednakże po upływie terminu przedawnienia zaległość podatkowa może być egzekwowana tylko z przedmiotu hipoteki”, jest niezgodny z konstytucją. Konsekwencją tego wyroku Trybunału Konstytucyjnego było zatem uznanie, że zobowiązania te przedawniały się na zasadach ogólnych.

W treści powyższego wyroku Trybunał Konstytucyjny zwrócił także uwagę, że norma prawna zawarta w zakwestionowanym art. 70 § 6 Ordynacji podatkowej, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1998 r. do 31 grudnia 2002 r., została powtórzona i rozszerzona (o zastaw skarbowy) w art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej. Ten ostatni przepis nie był wprawdzie formalnie przedmiotem orzekania (nie stanowił bowiem podstawy ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie skarżącej), lecz w sposób oczywisty, zdaniem składu orzekającego Trybunału Konstytucyjnego, mają do niego odpowiednie zastosowanie te same zastrzeżenia konstytucyjne, które zostały podniesione w powyższym wyroku. W treści wyroku zawarto stwierdzenie, że istnieje konieczność podjęcia przez ustawodawcę, w ramach jego realizacji, pilnych działań zmierzających do wyeliminowania z systemu prawnego art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej.

W piśmie z dnia 10 grudnia 2013 r., SPS-023-22536/13, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów wskazał, że minister finansów podziela pogląd Trybunału Konstytucyjnego o konieczności podjęcia przez ustawodawcę pilnych prac nad zmianą art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej. Ministerstwo Finansów analizowało wyrok Trybunału i oczekiwało na opinię Rządowego Centrum Legislacji dotyczącą tego wyroku. Niestety niewiele się wydarzyło w tej sprawie, bowiem art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej obowiązuje do chwili obecnej.

Również Trybunał Konstytucyjny nie wypowiedział się co do jego zgodności z konstytucją pomimo złożonego w tej sprawie wniosku rzecznika praw obywatelskich z dnia 22 lutego 2016 r. (sygn. akt K 10/16) oraz pytania prawnego Sądu Rejonowego Poznań Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu V Wydział Cywilny (sygn. akt P 6/16).

Zaznaczyć należy, iż jednocześnie w orzeczeniach sądów zdecydowanie dominuje pogląd, iż zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką albo zastawem skarbowym przedawniają się na zasadach ogólnych. W wyrokach tych art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej traktowany jest jako nieistniejący, niezgodny z Konstytucją RP. Przykładem są m.in. następujące orzeczenia:

• wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 21 grudnia 2023 r., sygn. akt I SA/Wr 659/23,
• wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 22 lutego 2023 r., sygn. akt I SA/Po 512/22,
• wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 stycznia 2023 r. sygn. akt III FSK 1413/21.

Mając powyższe na uwadze, uprzejmie proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

1. Jakie jest stanowisko Ministerstwa Finansów w przedmiocie stosowania art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej, w szczególności w odniesieniu do prowadzenia ewidencji podatkowych w gminnych organach podatkowych? Czy zaległości podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, co do których nie zastosowano środka egzekucyjnego, który to przerwałby bieg terminu przedawnienia zaległości zgodnie z art. 70 § 4 Ordynacji podatkowej, powinny zostać przedawnione na zasadach ogólnych, czy też pozostać w ewidencji podatkowej organu podatkowego jako aktualne?
2. Czy w Ministerstwie Finansów trwają prace nad zmianą art. 70 § 8 Ordynacji podatkowej?

Z poważaniem

Sylwia Bielawska

Odpowiedź Ministerstwa Finansów: